Nhiều mẫu tiền của nước ngoài dùng để lì xì đang được rao bán.
Truy cập vào các trang mạng rao bán tiền lì xì, chúng tôi thấy hầu hết người bán đều thể hiện họ là các shop bán hàng online có địa chỉ đăng ký kinh doanh cụ thể. Thế nhưng, những shop này thực chất chỉ là nơi tập kết các loại tiền lì xì.
Tiền thật nhưng không có giá trị
Đi vào một con hẻm trên đường Phan Đăng Lưu, phường 3, quận Phú Nhuận, TP HCM, chúng tôi đến một căn nhà treo bảng "shop Sưu tầm". Tuy nhiên, shop chỉ là một căn phòng nhỏ ở tầng 1, trưng bày nhiều loại tiền lì xì.
Khi biết khách hàng muốn mua sỉ một số tiền lì xì để mang về các tỉnh bán lại, nhân viên "shop Sưu tầm" giới thiệu 2 loại tiền lì xì là tiền thật và tiền lưu niệm. Tiền thật là tờ 2 USD mạ vàng in hình con chuột có giá 239.000 đồng, cặp tiền xu Úc mạ vàng hoặc mạ bạc hình con chuột có giá gần 200.000 đồng, tiền xu Mông Cổ, đồng xu Hồng Kông cùng có hình con chuột với giá 100.000 đồng. Còn tiền lưu niệm là các tờ tiền polymer có hình con chuột do một số nước khác phát hành.
Thấy người mua thắc mắc về giá trị và nguồn gốc của các loại tiền thật, nhân viên "shop Sưu tầm" giải thích tuy tờ 2 USD mạ vàng, đồng xu Úc hay Hồng Kông… là tiền thật nhưng do nhà phát hành in hình con chuột và nhiều hoa văn, họa tiết nên tiền này gần như chỉ có giá trị sưu tầm hoặc làm quà tặng.
"Đặc biệt, tờ 2 USD mạ vàng hình con chuột do Bộ Tài chính Mỹ in ấn, phát hành đang được nhiều người đặt mua. Theo đó, người mua tờ 2 USD sẽ có giấy chứng nhận của chính phủ Mỹ kèm theo" - nhân viên này tiếp tục thuyết phục khách hàng.
Tương tự, căn phòng nhỏ trong khu nhà trọ trên đường Nguyễn Huy Tự, quận 1, TP HCM cũng bán khá nhiều tiền lì xì. "Đây là Việt Nam, còn đây là Mỹ" - chỉ tay vào 2 tờ USD mạ vàng hình con chuột, Phong - người bán tiền lì xì - giới thiệu.
Thấy khách hàng chưa hiểu, Phong cho biết cả 2 tờ 2 USD là tiền thật nhưng hình con chuột và hoa văn thì 1 tờ do Mỹ in, tờ còn lại do Việt Nam in. Vì thế, tờ 2 USD do Mỹ in có giá bán 300.000 đồng, còn 2 USD của Việt Nam chỉ có giá 230.000 đồng.
"Vậy làm thế nào phân biệt?" - chúng tôi thắc mắc. "Tờ lì xì 2 USD của Mỹ luôn có đầu số xê-ri là 0..., đồng thời hình con chuột trên giấy chứng nhận được in mờ bằng kỹ thuật cao, ẩn tại một vị trí mà chỉ có dân trong nghề mới nhận ra. Còn tờ lì xì 2 USD do Việt Nam in hình ảnh, hoa văn không có đầu số xê-ri là 0, giấy chứng nhận không có hình con chuột ẩn mờ" - Phong nói rồi nghiêng tờ giấy chứng nhận do Mỹ in, chỉ người mua nhìn vào vị trí liền kề chữ C của dòng chữ certificate (tạm dịch là chứng chỉ) để thấy hình con chuột ẩn mờ.
Theo anh Phong, tất cả loại tiền lì xì mà người bán nói do một chính phủ nào đó phát hành đều là tiền lưu niệm. Còn nếu là tiền thật thì toàn bộ hình ảnh, hoa văn được thể hiện trên tờ tiền đó do các doanh nghiệp in ấn, phát hành.
Giao dịch phạm pháp
Theo chủ một đại lý thu đổi ngoại tệ tại TP HCM, vào dịp Tết nguyên đán, một số doanh nghiệp ở Mỹ in hình linh vật của năm đó lên tờ 2 USD rồi bán cho cộng đồng người châu Á (chủ yếu là người Trung Quốc, Việt Nam) để họ làm quà tặng. Từ đó, một số đầu mối mang về Việt Nam bán lại.
Tranh thủ dịp này, một số đầu mối kinh doanh tiền lì xì thuê các cơ sở trong nước in hình ảnh, hoa văn lên tờ 2 USD như các doanh nghiệp ở Mỹ rồi tung ra thị trường bán kiếm lời. "Mỗi tờ 2 USD quy đổi khoảng 50.000 đồng nhưng sau khi "tô vẽ" hình ảnh, hoa văn lên, họ chào bán với giá gấp 4-5 lần, thu lợi rất lớn" - vị chủ đại lý ngoại tệ phân tích.
Bàn luận về tờ 2 USD do Mỹ in ấn thêm hình con chuột và hoa văn, chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu khẳng định dù tờ tiền này do chính phủ Mỹ phát hành nhưng không có giá trị lưu thông do không còn nguyên bản.
Tại Mỹ, nếu ai đó dùng 2 USD mạ vàng, in thêm hình ảnh, hoa văn để mua hàng hóa là phạm luật. Ngay cả ở Việt Nam, người mua đồng tiền này với mục đích làm quà tặng hoặc sưu tầm thì không có vấn đề gì nhưng nếu dùng để mua bán là hành vi phạm pháp.
Lãnh đạo các ngân hàng thương mại xác nhận một số công ty tại Mỹ có in hình các con vật, hoa văn lên tờ 2 USD rồi bán sang các nước khác. Tuy nhiên, các ngân hàng ở Việt Nam không nhập khẩu loại này vì không có nhu cầu kinh doanh.
Theo ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh TP HCM, pháp luật không cấm người dân giao dịch USD tại những địa điểm được cấp phép giao dịch ngoại tệ. Riêng USD in hình chuột, các ngân hàng thương mại không có tờ tiền này để bán cho khách hàng.
"Nếu muốn sở hữu tờ 2 USD hình con chuột mạ vàng, người mua nên cân nhắc kỹ bởi giao dịch ngoại tệ tại các địa chỉ không được cấp phép là vi phạm pháp luật" - ông Minh khuyến cáo./.
Bài và ảnh Thy Thơ
