Ông Donald Trump đã trở thành Tổng thống thứ 3 bị luận tội. Hạ viện Mỹ sáng 19/12 (theo giờ Hà Nội) đã thông qua hai điều khoản luận tội đối với Tổng thống Trump. Điều khoản đầu tiên cáo buộc ông Trump lạm dụng quyền lực bằng cách lợi dụng chính phủ liên bang và tiền thuế của người dân để sử dụng cho các mục đích chính trị cá nhân, được thông qua với với 230 phiếu thuận và 197 phiếu chống. Điều khoản thứ hai cáo buộc ông cản trở cuộc điều tra của Quốc hội về hành vi gây sức ép buộc Ukraine điều tra đối thủ chính trị, được thông qua sau đó với 229 phiếu thuận và 198 phiếu chống.
Thượng viện sẽ là nơi quyết định điều gì xảy ra tiếp theo. Một phiên tòa xét xử tại Thượng viện, nơi các nhà lập pháp quyết định có hay không kết tội ông Trump về 2 cáo buộc nói trên sẽ diễn ra. Tuy vậy, việc kết tội Tổng thống Trump tại Thượng viện nhiều khả năng sẽ khó xảy ra bởi nó cần lá phiếu ủng hộ của 67 thượng nghị sỹ Mỹ, một động thái đòi hỏi 20 thành viên đảng Cộng hòa phải kết hợp với 47 thành viên đảng Dân chủ cùng chống lại Tổng thống.
Vai trò của Thượng viện trong quá trình luận tội
Trong quá trình luận tội, Thượng viện đóng vai trò như một “tòa án” nơi đánh giá và xem xét lại các cáo buộc. Sau khi Hạ viện đã thông qua các điều khoản luận tội, Thượng viện có nhiệm vụ phân tích các cáo buộc trong một phiên tòa xét xử và sau đó quyết định nên kết án hay tha bổng.
Trong khuôn khổ tiến trình này, 100 nhà lập pháp tại Thượng viện sẽ thực hiện trách nhiệm như “các bồi thẩm”, lắng nghe các bằng chứng do cả hai phía trình bày. Chánh án Tòa án tối cao John Roberts sẽ chủ trì phiên xét xử và cả hai bên sẽ có cơ hội yêu cầu công bố tài liệu, trình bày lập luận và thẩm vấn các nhân chứng. Thay mặt các nhà lập pháp tại Hạ viện đưa ra cáo buộc luận tội, các đại diện của Hạ viện và luật sư của họ sẽ đóng vai trò như công tố viên, được gọi theo cách khác là “đại diện luận tội của Hạ viện” (managers). Trong khi đó, luật sư của Tổng thống Trump sẽ bào chữa cho ông.
Theo Cơ quan nghiên cứu quốc hội Mỹ, giống như việc Hạ viện thông qua một nghị quyết phác thảo các thủ tục điều tra luận tội, Thượng viện sẽ phải bỏ phiếu về cách tiếp cận họ muốn thực hiện trước khi phiên tòa bắt đầu. Nghi thức này sẽ được Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell và Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện, ông Chuck Schumer đàm phán. Dự đoán đây sẽ là cuộc xung đột lớn đầu tiên giữa hai đảng phái trước phiên tòa diễn ra bởi hai nhà lập pháp này đã thể hiện những quan điểm khác nhau về vấn đề này.
Phiên xét xử dự kiến sẽ diễn ra khoảng 1 tuần. Khác với các phiên điều trần tại Thượng viện, tại đây các nhà lập pháp sẽ không được quyền lên tiếng, nhưng họ vẫn có thể gửi câu hỏi viết tay tới “đại diện luận tội của Hạ viện” và luật sư bào chữa.
Phe Cộng hòa tại Thượng viện sẽ bảo vệ Tổng thống Trump như thế nào?
Trong khi phiên tòa xét xử vẫn chưa được tiến hành, phe Cộng hòa tại Thượng viện dường như đã vạch sẵn cách thức để bảo vệ ông Trump. Thay vì phản đối các điều khoản luận tội chống lại Tổng thống đương nhiệm, các thượng nghị sỹ có ý định chuyển trọng tâm của phiên tòa sang cựu Phó Tổng thống Joe Biden và những nhân vật tố cáo giúp khởi xướng cuộc điều tra luận tội, tờ New York Times cho biết.
Thượng nghị sỹ Lindsey Graham đã cho thấy cam kết của các nhà lập pháp quyết tâm thực hiện chiến lược này, thông qua việc yêu cầu Bộ Ngoại giao cung cấp những tài liệu liên quan đến nỗ lực của cựu Phó Tổng thống Joe Biden nhằm sa thải công tố viên Ukraine Viktor Shokin. Đảng Cộng hòa lập luận rằng, quyết định của ông Biden là để che chắn cho con trai ông - vốn là một thành viên trong hội đồng quản trị của công ty năng lượng Ukraine Burisma.
Bên cạnh đó, các Thượng nghị sỹ Ron Johnson và Chuck Grassley cũng yêu cầu cung cấp thêm nhiều thông tin về mối liên hệ giữa một cựu thành viên thuộc Ủy ban Dân chủ Quốc gia với các quan chức Ukraine trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016, nhằm cáo buộc đảng Dân chủ đã thông đồng với Ukraine để nỗ lực thay đổi cuộc bầu cử và tạo lợi thế cho bà Hillary Clinton. Bằng cách làm như vậy, các thượng nghị sỹ hy vọng biện minh cho việc Tổng thống Trump yêu cầu Ukraine tiến hành các cuộc điều tra là để bảo vệ cho sự tôn nghiêm của các cuộc bầu cử Mỹ.
Tổng thống Trump và nhiều nghị sỹ khác cũng nói rằng, người tố cáo đã nộp đơn khiếu nại đầu tiên về cuộc tiếp xúc của ông với Tổng thống Ukraine nên nằm trong số các nhân chứng được triệu tập trong phiên tòa xét xử./.
Hồng Anh
