AP đã so sánh những tuyên bố về sự thay đổi của nước Mỹ mà Tổng thống Donald Trump nêu trong thông điệp liên bang ngày 4/2/2020 với các thông tin ghi nhận thực tế:
Di trú
Tổng thống Trump: “Trước khi tôi lên nắm quyền, nếu bạn xuất hiện bất hợp pháp ở biên giới phía nam và bị bắt, đơn giản là bạn sẽ được thả và cho phép vào nước Mỹ, nhưng đừng bao giờ để bị bắt gặp lại lần nữa. Chính quyền của tôi đã chấm dứt việc “bắt rồi thả”. Nếu bạn đến đây một cách bất hợp pháp, bạn sẽ nhanh chóng bị loại bỏ”.
Sự thật: không phải vậy. Dưới thời các chính quyền tiền nhiệm, người Mexico nhanh trong bị trả lại ở biên giới Mỹ, trong khi nhiều người khác bị giam giữ cho tới khi họ bị trục xuất. Một số người di cư từ các nước khác được thả ở trong nước Mỹ để chờ xét duyệt.
Bất chấp tuyên bố của ông Trump rằng, tất cả người di cư giờ đây “nhanh chóng” bị đẩy đi, vẫn có tới 1 triệu trường hợp chờ xét duyệt đang bị ùn ứ, điều này có nghĩa là nhiều người phải chờ tới 3 năm trước khi tòa án có thể ra phán quyết họ có bị trục xuất hay không. Và trước khi có phán quyết của tòa án về việc trục xuất người nhập cư, giấy thông hành cần phải được cấp cho họ, điều này thường dẫn tới thêm sự trì hoãn nữa.
Việc làm và Kinh tế
Tổng thống Trump: “Thỏa thuận USMCA sẽ tạo ra gần 100.000 việc làm lương cao trong lĩnh vực sản xuất ô tô và đẩy mạnh xuất khẩu cho các nông dân, các công nhân nhà máy”.
Thực tế: ông Trump đang nói quá.
Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ đã đánh giá thỏa thuận với Canada và Mexico trong một báo cáo hồi tháng 4/2019, theo đó ước tính, thỏa thuận có thể tạo ra thêm chỉ 28.000 việc làm trong ngành công nghiệp ô tô trong 6 năm sau khi thỏa thuận được thực hiện. Bên cạnh đó, một số quan chức chính phủ khác được dẫn lời trong các báo cáo nói rằng họ tin lĩnh vực sẽ tạo được thêm 76.000 việc làm dựa trên phương pháp luận của họ. Tuy nhiên, vẫn không phải là con số 100.000 việc làm như ông Trump tuyên bố.
Tổng thống Trump: “Trong 8 năm dưới chính quyền tiền nhiệm, hơn 300.000 người trong độ tuổi lao động đã ra khỏi lực lượng lao động. Chỉ trong 3 năm dưới thời của tôi, 3,5 triệu người trong độ tuổi lao động đã gia nhập lực lượng lao động”.
Thực tế: Không rõ ý của ông Trump về cụm từ “độ tuổi lao động” là gì, nhưng tổng quy mô lực lượng lao động Mỹ cho thấy vị đương kim Tổng thống đã sai lầm.
Trong 8 năm cầm quyền của Tổng thống Barack Obama, lực lượng lao động tăng thêm 5,06 triệu người, theo Bộ Lao động. Sự cải thiện phản ánh nền kinh tế tăng trưởng từ sau Đại Suy thoái và tăng trưởng dân số.
Khi tỷ lệ thất nghiệp giảm, có nhiều người nhận thấy đó là yếu tố hấp dẫn để gia nhập lực lượng lao động. Điều này cho phép lực lượng lao động tăng thêm con số ấn tượng tới 4,86 triệu người chỉ trong 3 năm dưới thời Trump.
Tổng thống Trump: “Từ lúc tôi nắm quyền, tôi đã nhanh chóng làm phục hồi nền kinh tế Mỹ - một con số kỷ lục về điều chỉnh quy định việc làm, thực thi cắt giảm thuế lịch sử và chiến đấu vì những thỏa thuận thương mại công bằng và có lợi”.
Thực tế: Kinh tế Mỹ quả thực là “khỏe mạnh”, nhưng vẫn có nhiều cú “nấc” trong thời chính quyền Trump.
Tỷ lệ tăng trưởng kinh tế năm 2019 là 2,3%. Con số này cũng chỉ tương đương với mức trung bình sau thời Đại Suy thoái – và vẫn cách xa mức tăng trưởng 3%, 4% hay thậm chí cao hơn thế mà ông Trump từng tuyên bố với các cử tri.
Việc cắt giảm thuế thúc đẩy tăng trưởng tạm thời trong năm 2018 khi thâm hụt chi tiêu gia tăng. Tuy nhiên chính quyền tuyên bố rằng kế hoạch thuế quan của mình sẽ làm tăng đầu tư kinh doanh theo hướng thúc đẩy tăng trưởng lâu dài. Trong 3 quý qua, đầu tư kinh doanh thậm chí đã suy giảm.
Vẫn còn quá sớm để đánh giá tác động của thỏa thuận thương mại mới với Mexico và Canada cũng như thỏa thuận thương mại với Trung Quốc. Ông Trump cho rằng chính sách kinh tế của mình đang xóa bỏ khoảng cách thương mại, nhưng thay vào đó, thâm hụt thương mại còn tệ hơn dưới thời của ông.
Giá thuốc
Tổng thống Trump: “Lần đầu tiên trong 51 năm, giá các loại thuốc kê đơn đã thực sự giảm”.
Thực tế: Giá các loại thuốc kê đơn có giảm, nhưng đó do sự giảm giá của dược phẩm nói chung. Giá của các loại dược phẩm có nhãn hiệu vẫn tăng ở mức độ vừa phải.
Các chuyên gia phi đảng phái ở Bộ Y tế và Các dịch vụ con người năm 2019 cho biết, giá các loại dược phẩm kê đơn đã giảm 1%, lần đầu tiên giảm như vậy trong 45 năm qua.
Bộ cũng nói rằng lần gần đây nhất giá bán lẻ thuốc kê đơn giảm là năm 1973, khi đó giá giảm 0,2%.
Lĩnh vực sản xuất
Tổng thống Trump: “Chúng ta đang khôi phục lĩnh vực sản xuất của Mỹ, ngay cả khi có các dự đoán rằng điều đó sẽ không bao giờ được thực hiện. Sau khi giảm 60.000 nhà máy dưới thời 2 chính quyền tiền nhiệm, giờ đây nước Mỹ có 12.000 nhà máy mới dưới thời của tôi”.
Sự thật: Không hoàn toàn vậy. Sản xuất đã giảm trong năm 2019, sau khi tăng trưởng trong 2 năm trước đó. Cơ chế thuế quan của Tổng thống Trump và sự tăng trưởng chậm lại trên toàn cầu đã tác động đến lĩnh vực sản xuất theo nhiều cách cho thấy các chính sách của Trump đã làm mất đi sự mạnh mẽ trước đây của lĩnh vực này.
Sản lượng nhà máy giảm 1,3% trong 12 tháng qua, theo Cục dự trữ liên bang. Việc làm trong lĩnh vực sản xuất từ con số hơn 260.000 vào cuối năm 2018 giảm xuống con số 46.000 trong 12 tháng kết thúc vào tháng 12/2019, theo Bộ Lao động. Các nhà sản xuất giảm việc làm năm 2019 chủ yếu là ở Michigan, Ohio, Pennsylvania và Wisconsin, các bang công nghiệp trước đây mà ông Trump từng hứa hẹn phục hưng.
Dầu mỏ và khí đốt
Tổng thống Trump: “Nhờ việc giảm mạnh các quy định, Mỹ đã trở thành nhà sản xuất số 1 về dầu mỏ và khí đốt tự nhiên trên thế giới”.
Thực tế: Trump tận hưởng sự bùng nổ trong sản xuất dầu mỏ và khí đốt của Mỹ vốn bắt đầu từ thời Obama. Cơ quan thông tin năng lượng Mỹ nói rằng, Mỹ đã trở thành nhà sản xuất khí đốt tự nhiên hàng đầu thế giới từ năm 2009 và nhà sản xuất khí đốt hóa lỏng hydrocarbon hàng đầu từ năm 2013. Mỹ trở thành nhà sản xuất dầu thô hàng đầu thế giới năm 2018, nhưng đó là bởi vì sự bùng nổ của dầu đá phiến được đẩy mạnh sản xuất từ năm 2011, chứ không phải do việc bãi bỏ các quy định hay các nỗ lực mới nào khác của chính quyền Trump./.
Hoàng Phạm (theo AP)
