Sau 10 năm hoạt động, thị trường trái phiếu chính phủ (TPCP) đã có sự tăng trưởng ấn tượng cả về quy mô và tính thanh khoản, đóng vai trò then chốt để phát triển thị trường vốn, thị trường trái phiếu. Quy mô thị trường TPCP đến hết tháng 11-2019 bằng 25,1% GDP năm 2019 và gấp 12 lần so với năm 2009. Khối lượng giao dịch bình quân phiên trong 11 tháng đầu năm 2019 đạt 9.000 tỷ đồng/phiên, tăng 24 lần so với năm 2009 bằng 0,9% dư nợ trái phiếu niêm yết.
Thị trường TPCP Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 27%/năm trong thập kỷ vừa qua là mức tăng cao nhất trong các nền kinh tế mới nổi tại khu vực Đông Á.
Theo đánh giá của Bộ Tài chính, thị trường TPCP đã ngày càng trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn có hiệu quả cho ngân sách nhà nước (NSNN), gắn với tái cơ cấu nợ chính phủ theo hướng bền vững (trong những năm gần đây, kênh huy động vốn TPCP luôn chiếm 75 - 80% mỗi năm). Ngoài ra, kỳ hạn phát hành bình quân TPCP đã được kéo dài qua từng năm, đạt 13,6 năm vào cuối tháng 11-2019, cao so với giai đoạn 2009 - 2014, trong khi lãi suất phát hành bình quân ở mức 4,58%/năm, thấp hơn 6,4 - 7,6%/năm so với giai đoạn 2009 - 2014.
Cùng với sự tăng trưởng về quy mô, sản phẩm TPCP cũng phát triển ngày càng đa dạng, là công cụ đầu tư an toàn, hiệu quả cho mọi loại hình nhà đầu tư. Nếu như năm 2009, trên thị trường TPCP chỉ có các sản phẩm kỳ hạn từ dưới 1 năm cho đến 10 năm, thì đến nay trên thị trường TPCP có đầy đủ các kỳ hạn từ ngắn đến hạn 20 năm, 30 năm. Ngoài ra, còn có các sản phẩm trái phiếu không trả lãi định kỳ, trái phiếu có kỳ trả lãi linh hoạt để đáp ứng nhu cầu đa dạng của các nhà đầu tư là ngân hàng thương mại, hệ thống bảo hiểm, các loại hình quỹ đầu tư và nhà đầu tư nước ngoài.
Tháng 7-2019, sản phẩm phái sinh hợp đồng tương lai TPCP chính thức được triển khai, đem lại cho nhà đầu tư một công cụ phòng vệ rủi ro, góp phần thúc đẩy thanh khoản và hỗ trợ phát triển thị trường TPCP cơ sở.
Hiện nay, trên thị trường TPCP cũng đã xuất hiện nhiều nhà đầu tư mới bên cạnh các ngân hàng thương mại như các loại hình quỹ đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài, Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các doanh nghiệp bảo hiểm ngày càng tham gia tích cực trên thị trường TPCP. Cơ sở hạ tầng của thị trường TPCP luôn được cải tiến, nâng cấp, hoàn thiện, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của thị trường sơ cấp, thứ cấp.
Nhận định về thị trường TPCP Việt Nam thời gian qua, ông Alwaleed Alatabani, Chuyên gia trưởng Tài chính Ngân hàng Thế giới đánh giá cao sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan nhà nước Việt Nam trong việc hợp tác, thúc đẩy quan hệ, phát triển thị trường TPCP Việt Nam để tạo ra sự tăng trưởng ấn tượng.
Tuy nhiên, ông Alwaleed Alatabani cũng nhấn mạnh, việc hoàn thiện chính sách pháp luật để kích thích thị trường TPCP phát triển đang là đòi hỏi bắt buộc đối với Việt Nam.
“Tôi cho rằng sắp tới phía Chính phủ Việt Nam cần tập trung vào 3 vấn đề trọng tâm chính để thúc đẩy thị trường TPCP phát triển. Thứ nhất, cần phải mở rộng thêm các nhà đầu tư nắm giữ TPCP. Hiện nay, sự chuyển hướng nhà đầu tư mới chỉ chủ yếu ở khu vực bảo hiểm xã hội, nhưng trong thời gian tới cần phải đa dạng hơn nữa. Thứ hai, cần phải củng cố danh mục TPCP. Thứ ba, Chính phủ nên cải thiện hạ tầng và xây dựng cơ chế của thị trường theo hướng ổn định, tin cậy hơn” - ông Alwaleed Alatabani nói.
Lưu Thủy
