Bộ Công Thương vừa có Văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo đề xuất phương án điều hành xuất khẩu gạo trong tháng 5 năm 2020 và thời gian tới nhằm vừa thực hiện tốt nhiệm vụ bảo đảm an ninh lương thực, vừa duy trì được sản xuất và tăng trưởng kinh tế phù hợp với bối cảnh dịch bệnh Covid-19 tại nước ta đã được kiểm soát tốt như hiện nay.
Theo đó, Bộ Công Thương đề xuất bỏ hạn ngạch xuất khẩu gạo kể từ 1/5.
Lý do là, đến cuối tháng 4/2020, các yếu tố quan trọng nhất dẫn đến quyết định giãn tiến độ xuất khẩu gạo vào cuối tháng 3 đã có sự thay đổi đáng kể, theo hướng tốt lên.
Về nguồn cung thóc gạo, vụ Đông Xuân tại khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đã ổn định và đang thu hoạch thuận lợi; vụ Đông Xuân tại khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên về cơ bản đã thu hoạch xong và được mùa.
Qua theo dõi của Bộ Công Thương, trong vòng 5 năm trở lại đây, với năng lực thông quan của các cảng/cửa khẩu quốc tế hiện nay, ta chưa khi nào xuất khẩu được 700 nghìn tấn gạo/tháng. Như vậy, kể cả trong trường hợp tháng 5 xuất khẩu được 700 nghìn tấn, ta vẫn còn tồn ít nhất là 600 nghìn tấn trong nửa đầu tháng 6, trước khi được bổ sung nguồn cung từ vụ Hè Thu thu hoạch rộ. Đây là điểm khác biệt cơ bản về cung - cầu gạo so với thời điểm cuối tháng 3 năm 2020.
Theo báo cáo của Bộ NN-PTNT tại buổi làm việc ngày 22/4, vụ Đông Xuân năm 2020 vùng Đồng bằng Sông Cửu Long tính đến nay đã chính thức đạt được sản lượng thóc gạo như dự báo. Lượng gạo hàng hóa có thể xuất khẩu là khoảng 3,2 triệu tấn (tính cả lượng gạo "gối đầu" từ năm trước chuyển qua).
Vụ Hè Thu sản lượng ước đạt 11 triệu tấn thóc, trong đó vùng ĐBSCL ước đạt 8,7 triệu tấn (đến nay đã xuống giống được 0,75 triệu ha. Dự kiến lượng gạo hàng hóa của vụ Hè Thu có thể xuất khẩu là khoảng 2,3-2,4 triệu tấn.
Với tổng lượng gạo có thể xuất khẩu khoảng 3,2 triệu tấn, sau khi trừ đi lượng gạo dự kiến xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2020, Bộ Công Thương cho biết: Lượng gạo còn lại có thể xuất khẩu trong thời gian từ đầu tháng 5 tới giữa tháng 6 (thời điểm vụ Hè Thu thu hoạch rộ) là khoảng 1,3 triệu tấn (chưa tính lượng gạo hàng hóa được bổ sung từ thu hoạch sớm tại 1 số vùng trong nửa cuối tháng 5, dự kiến khoảng 100 nghìn ha).
"Có thể khẳng định ta đã đạt được mục tiêu giãn tiến độ xuất khẩu gạo để bảo đảm tuyệt đối an ninh lương thực quốc gia trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp nhất", Bộ Công Thương nêu quan điểm.
Do đó, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành thống nhất kiến nghị Thủ tướng Chính phủ kể từ ngày 1/5/2020, dừng cơ chế điều hành xuất khẩu gạo bằng hạn ngạch; cho phép hoạt động xuất khẩu gạo được trở lại bình thường, tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP.
Bộ Công Thương kiến nghị tiếp tục thực hiện nghiêm việc chỉ xuất khẩu gạo qua cửa khẩu quốc tế (đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy, đường hàng không).
Theo số liệu được Tổng cục Hải quan cập nhật, tính đến 16h chiều ngày 27/4, đã có hơn 223 nghìn tấn gạo nằm trong hạn ngạch 400 nghìn tấn gạo của tháng 4 đã được doanh nghiệp thực xuất.
Chia sẻ với PV, đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết: Theo quy định của Luật Hải quan, một trong những trường hợp bị hủy tờ khai hải quan là quá thời hạn 15 ngày kể từ ngày đăng ký tờ khai mà người khai hải quan chưa xuất trình hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu phải kiểm tra thực tế để cơ quan hải quan kiểm tra. Điều này có nghĩa, đến ngày 15, doanh nghiệp phải làm thủ tục thông quan xong.
“Hiện nay gạo là mặt hàng phải kiểm tra thực tế. Doanh nghiệp phải xuất trình hàng cho hải quan kiểm tra thực tế. Đến ngày thứ 15 mà doanh nghiệp không có hàng để kiểm tra thực tế thì sẽ bị hủy tờ khai”, đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan chia sẻ, “Nhiều trường hợp doanh nghiệp đã đưa hàng ra cảng, làm thủ tục thông quan nhưng họ phải chờ tàu đến nên chưa xuất khẩu được thì theo quy định không thể hủy tờ khai của họ được”.
Do đó, đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan cho biết thêm: Hôm nay có một loạt tờ khai của doanh nghiệp đăng ký xuất khẩu gạo bị hủy rồi, số lượng gạo được xuất khẩu trong tháng 4/2020 được hồi lại hạn ngạch là hơn 50 nghìn tấn nữa. Tối nay hải quan sẽ mở lại việc đăng ký tờ khai xuất khẩu đối với lượng gạo này.
Điều này có nghĩa, nhiều doanh nghiệp đăng ký tờ khai thành công vào 0h ngày 12/4 sẽ bị hủy tờ khai do không có hàng thực tế để làm thủ tục thông quan.
Lương Bằng
